Kilka zdań, które mogą pomóc w wyborze psychoterapeuty. Czym różnią się podejścia do terapii poszczególnych psychoterapeutów w zależności od modalności, w której się szkolą?
Ponieważ w naszym Centrum pracują psychoterapeuci posiadający lub zdobywający kwalifikacje w różnych modalnościach, poniżej przybliżamy w dużym skrócie na czym polega filozofia poszczególnych podejść psychoterapeutycznych. Oczywiście odnosimy się tylko do tych nurtów w psychoterapii, które reprezentowane są przez naszych psychoterapeutów.
TERAPIA SYSTEMOWA
Podejście systemowe jest bliskie założeniu Arystotelesa, że całość nie jest tylko prostą suma części, ale stanowi nową jakość.
Słowo system (z greckiego systema) znaczy przedmiot złożony, stanowiący spójną całość. Rozumiemy przez to, że żadna jednostka nie może funkcjonować bez systemu (rodziny, szkoły, pracy czy innych grup społecznych). Jednostka wpływa na swoją rodzinę i odwrotnie, rodzina wywiera wpływ na każdego jej członka. Każdy system możemy porównać do mechanizmu kół zębatych – tylko wspólną pracą są w stanie wypełniać swoje funkcje i przeznaczenie. Jednocześnie zaburzenie funkcjonowania jednego elementu powoduje trudności w funkcjonowaniu pozostałych części. Zmiana w jednym elemencie pociągnie za sobą zmiany w całym systemie.
Metody pracy w ujęciu systemowym ogniskują się na emocjonalnych, poznawczych oraz komunikacyjnych wzorcach poprzez poddawanie ich refleksji. Analizowane są m.in. przekazy rodzinne, schematy relacyjne, które w istotny sposób wpływają na aktualne funkcjonowanie jednostki. Ważne w tym ujęciu jest to, że nie wskazujemy winnych bądź przyczyn sytuacji problemowej. Zachowania członków systemu wzajemnie się wzmacniają i trudno jest ocenić, które jest przyczyną, a które skutkiem.
Terapia systemowa charakteryzuje się otwartością, unika ocen i jednostronności. Bardzo duży nacisk kładzie się na równość terapeuty w relacji z klientem, który jest tutaj ekspertem w zakresie własnego życia.
Terapia systemowa bardzo często mylnie utożsamiana jest z psychoterapią rodzinną. W przedstawionym tu ujęciu może być wykorzystywana zarówno na gruncie terapii indywidualnej, par, jak i terapii grupowej. (Opracowała: Dominika Popielska)
TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA
Psychoterapia poznawczo-behawioralna powstała jako alternatywa nurtów psychoterapii analitycznych. Z założenia jest terapią skoncentrowaną na problemie, zorientowaną na cel, krótkoterminową, w początkowej fazie skoncentrowaną na bieżących trudnościach.
Jest terapią o charakterze edukacyjnym, co oznacza, że terapeuta nie posiada tajnej wiedzy przed pacjentem, ale dzieli się nią z pacjentem. Pacjent od początku jest traktowany jako partner w terapii. Psychoterapia jest wspólną drogą poszukiwania rozwiązań problemów, gdzie terapeuta i pacjent są równie aktywni i zaangażowani.
Ważną częścią procesu terapeutycznego są zadania terapeutyczne do wykonania w domu. Badania wykazują, że poprawa następuje znacznie szybciej u pacjentów, którzy wykonują zadania w domu. Terapeuta już po kilku pierwszych sesjach stara się przedstawić pacjentowi konceptualizację jego problemu (jakie jest jego źródło, dlaczego pojawił się właśnie w tym momencie życia, jakie strategie podtrzymują ten problem).
Najogólniej rzecz ujmując psychoterapia poznawczo-behawioralna opiera się na prostym założeniu ABCD. Gdzie A to sytuacja aktywizująca, B – przekonania, C – konsekwencje (emocje, reakcja ciała), D – zachowanie. Wstępna psychoedukacja pacjenta zazwyczaj opiera się na wyjaśnieniu, iż to nie same sytuacje powodują nasze nieprzyjemne stany emocjonalne (lęk, depresja, złość), lecz znaczenie jakie nadajemy tym sytuacjom (B), czyli myśli, które się pojawiają zanim się źle poczujemy, co w konsekwencji powoduje pewne nasze zachowania (agresywne, unikające itd.). Posługując się prostym przykładem, wyobraź sobie, że jesteś sam w domu, jest noc… nagle słyszysz trzask… co możesz poczuć w takiej sytuacji? Lęk? Radość? A może nic? Od czego to zależy? Właśnie od tego, jakie nadasz znaczenie tej sytuacji:
A – trzask w nocy → B – złodziej! → C- strach→ D – dzwonię na policję
A – trzask w nocy → B– kot → C – spokój→ D – śpię dalej
A – trzask w nocy→ B – mąż wrócił z delegacji → C – radość → D – wstaję go przywitać
Powyższy przykład pokazuje, że nasze samopoczucie w dużej mierze może zależeć od naszego myślenia. Zmiana myślenia na racjonalne to poznawcza część terapii, natomiast jej część behawioralna polega na zmianie zachowań. Uczenie się nowych sposobów reakcji w różnych sytuacjach pomaga zmienić myślenie i samopoczucie.
(Opracowała : Agata Głyda)
TERAPIA GESTALT
Psychoterapia Gestalt jest metodą profesjonalnej pomocy osadzoną w nurcie humanistyczno-egzystencjalnym. Jej podstawowe założenia stworzone przez Fredericka Perlsa to przede wszystkim doświadczanie życia w teraźniejszości, „tu i teraz”. Celem i zasadą terapii Gestalt jest uruchomienie procesu świadomości klienta.
Odkrywając siebie, klient:
- zaczyna dostrzegać nowe możliwości,
- uczy się dokonywać wyborów nie w sposób sztywny i nawykowy, lecz taki, który przynosi spełnienie,
- widzi, czego potrzebuje,
- przekracza ograniczenia,
- nadaje nowy sens temu, czego w życiu doświadcza.
Terapia Gestalt zakłada, że człowiek dąży do samoregulacji, czyli posiada cały potencjał do zaspokajania swoich potrzeb, do podejmowania własnych wyborów i do kierowania swoim życiem. Terapeuta jedynie towarzyszy osobie w poszukiwaniu własnej drogi z pełnym poszanowaniem jego indywidualności. Pomaga uporządkować życiowe doświadczenia oraz zrozumieć te, które powodują poczucie frustracji i utrudniają codzienne funkcjonowanie. To klient nadaje znaczenie i sens swojemu doświadczeniu, kiedy dokonuje wyborów, co prowadzi do wzięcia odpowiedzialności za swoje życie. Jak powiedział Sartre: ”Ważne jest nie to, co ze mną zrobiono, lecz to co ja sam zrobiłem z tym, co ze mną zrobiono”.
Fundamentalne dla efektów terapii jest:
- spotkanie, jakie każdorazowo odbywa się w gabinecie terapeutycznym,
- rodzaj relacji, która tworzy się pomiędzy terapeutą a klientem.
Specyficzny fenomen spotkania JA – TY (zob. Martin Buber) ma walory terapeutyczne.
( Opracowała Katarzyna Zych)
TERAPIA INTEGRATYWNA
Psychoterapia integratywna jest podejściem, które łączy sposoby patrzenia na człowieka z perspektywy różnych szkół psychoterapii: psychodynamicznej, poznawczej i systemowej. Dzięki takiemu ujęciu, pacjent widziany jest, jako część większej całości, w której funkcjonuje. Dobór technik i interwencji terapeutycznych zależy tu od:
- etapu zmiany, na którym znajduje się pacjent, np.: techniki wglądowe w przypadku pacjentów w fazie prekontemplacji („nie mam żadnych problemów, to ktoś inny ma problem”) oraz behawioralne w fazie akcji („mam problem i muszę coś z tym zrobić natychmiast”);
- problemu, który powoduje cierpienie pacjenta: depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania, zaburzenia osobowości i inne,
- czasu trwania psychoterapii: im pacjent bardziej aktywny, a terapeuta dyrektywny tym czas psychoterapii jest krótszy, im bardziej pasywny pacjent i niedyrektywny terapeuta tym czas leczenia się wydłuża.
W myśl psychoterapii Integratywnej widzenie człowieka jest kompletne wówczas, gdy patrzymy na niego z różnych perspektyw i działamy na kilku płaszczyznach jednocześnie.
Różnica między podejściem integratywnym, a eklektycznym polega na tym, że to pierwsze osadzone jest w konkretnej teorii i filozofii leczenia, a dobór technik
terapeutycznych jest planowany i przemyślany. W psychoterapii eklektycznej nie ma żadnej nadrzędnej teorii, a techniki stosowane są bardziej swobodnie i przypadkowo. Modalność Integratywna korzysta też z technik i interwencji stworzonych przez takie podejścia jak mindfulness, psychosomatoterapia, psychoterapia ericksonowska i inne. ( Opracował: Tomasz Sawiński)
Mamy nadzieje, że przytoczone wyżej opisy pomogą państwu wybrać właściwego terapeutę dla siebie.